Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче чӑвашла пӗлекен программист кирлӗ.
Институтӑн сайтӗнче хыпарланӑ тӑрӑх, чӑваш чӗлхине (калаҫма тата ҫырма) тата программӑлас ӗҫе пӗлекен специалист кирлӗ. Ӗҫе официаллӑ майпа илӗҫ. Резюмене human2000@yandex.ru электрон почтӑпа ярса пама ыйтнӑ.
РФ Ҫутӗҫ министерстви ҫӗнӗ вӗренӳ программисене ҫирӗплетнӗ. Ҫапла пӗлтернӗ Шупашкарти 1-мӗш шкул директорӗ Татьяна Николаева.
Татьяна Львовна ашшӗ-амӑшӗпе онлайн-мелпе ирттернӗ пухӑва хутшӑннӑ. Ӑна иртнӗ эрнекун Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗ ирттернӗ. Унтах ачасене 1-мӗш класа ҫырӑнтарас ыйтӑва пӑхса тухнӑ.
«Кӑҫалтан тӑван чӗлхене е Раҫҫей Федерацийӗн республикин патшалӑх чӗлхине обязательнӑй майпа вӗрентӗҫ. Пирӗн - Чӑваш Республики, эппин, пирӗн вырӑс чӗлхисӗр пуҫне патшалӑх чӗлхи – чӑваш чӗлхи. Ҫапла пӗтӗм 1-мӗш класс ачи чӑваш чӗлхине вӗренӗ, ҫавӑнпа ашшӗ-амӑшне хатӗрленме, ҫакна лӑпкӑн йышӑнма ыйтатпӑр. Йӗрке тӑрӑх, предмета вӑйӑ евӗр ирттерӗҫ, ачасем ӑна юратӗҫ. 1-мӗш классем ку предмета хаваспах вӗренессе шанатӑп», - тенӗ Татьяна Николаева пухура.
Аса илтерер: унччен ашшӗ-амӑшӗн ача пуҫламӑш классенче мӗнле чӗлхене вӗренессине – вырӑс е чӑваш – суйлама ирӗк пулнӑ.
«Чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ ҫӳпҫи» ҫӗнӗ функционалпа пуянланнӑ — пуплевӗшсене сасӑлассипе. Ҫӗнӗ функционал Mozilla Common Voice евӗр ӗҫлет, тепӗр май каласан, унпа усӑ курса текстсене сасӑлама, сасса куҫарма пулать.
Пуплевӗшсене сасӑпа ҫырасси мӗн валли кирлӗ-ха? Чи малтанах ку ӗҫ сасӑпа ҫырнине текста куҫарма кирлӗ. Мӗн чухлӗ ытларах тӗрлӗ сасӑ пуххи пур — ҫавӑн чухлӗ тӗрӗсрех текста уйӑрса илме май пур. Mozilla Common Voice сервисра 26 сехете яхӑн чӑвашла текст ҫырнӑ пулин те ку ҫителӗклех мар. 10 пин сехет ҫырса илсен кӑна ҫак ӗҫе пахалӑхлӑ тума май пур. Тепӗр енчен, аудиоматериалсем, текста ҫыхӑнтарнӑскерсем, сасӑллӑ синтезатор хатӗрлеме те кирлӗ. Тӗрлӗ ҫынсен сассисене уйӑрма тивнӗрен «Чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ ҫӳпҫинчи» функционалпа усӑ курса пуплевӗшсене сасӑлас тесен регистраци урлӑ тухма тивет те.
Тӗплӗнрех пӗлес тесен «Чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ ҫӳпҫери» «Сасӑла» пай патӗнчи «Функционал пирки» каҫӑпа куҫса пӗлме пулать. Mozilla Common Voice проектпа танлаштарсан пирӗн функционал сасӑлама сӗнекен пуплевӗшсене корпуса кӗртнӗ ҫӗнӗ текстсенчен илнипе кӑна уйрӑлса тӑрать.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ Рутубри хӑйӗн каналӗнче ачасене чӑвашла вӗрентмелли «Янӑра, чӑваш чӗлхи!» проекта малалла аталантарать.
Кӗҫӗн классенче вӗренекенсене тӗнче тетелӗнчи проект урлӑ чӑвашла вӗренме Ҫӗнӗ Шупашкарти 2-мӗш вӑтам шкулта чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Оксана Ильина пулӑшать, тӗп шкулта вӗренекенсене — Шупашкарти 40-мӗш вӑтам шкул учителӗ Александр Степанов.
Занятисем чӑваш чӗлхине вӗренме тин ҫеҫ пуҫланисемшӗн те, унччен илнӗ пӗлӗве ҫирӗплетес кӑмӑллисемшӗн те усӑллӑ пуласса шанаҫҫӗ.
Чӑвашлӑха упракан ҫемьесен «Несӗл эткерлӗхӗ» конкурсӗ пуҫланнӑ. Ӑна Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ ирттерет.
Унта хутшӑнас тесен аслӑ ӑрури ҫынсем ачасене калаҫӑва хутшӑнтарнине кӑтартса паракан видеоролик хатӗрлемелле. Вӗсене ҫак номинацисенчен пӗринпе йӗркелеме май пур: «Манӑн вӗрентекен» (харпӑр хӑйӗн педагогӗ е ертӳҫи (наставникӗ) ҫинчен ӳкернӗ видеороликсем: кӑмӑллӑ аса илӳ, кӑсӑк ӗҫ, тав тӑву т.ыт.те.); «Туслӑ ҫемьере ҫитӗнни – телей» (аслӑ тата ҫамрӑк йӑхсен ӗҫне-хӗлне кӑтартнӑ май ачасен пуплевне аталантаракан ролик).
Конкурса тӑратнӑ чӑвашла материал 5 минутран вӑрӑм ытла пулмалла мар.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институтӗнче «Республикӑн пӗрлехи экзаменне мӗнле хатӗрленмелле?» ятпа вебинар иртнӗ.
Институтра пӗлтернӗ тӑрӑх, вебинара хутшӑннӑ вӗренекенсемпе вӗрентекенсем чӑваш чӗлхипе литератури кафедри доценчӗ Анна Егорова ертсе пынипе республикӑн пӗрлехи экзаменӗн тытӑмӗпе паллашнӑ, тест ыйтӑвӗсене хуравлама вӗреннӗ, изложенипе сочинени ҫырма хӑнӑхнӑ, малтанхи ҫулсенчи экзамента тӗл пулнӑ паллӑрах йӑнӑшсене тишкернӗ.
Вебинара кӑҫал 9-мӗш класран вӗренсе тухакан ачасем тата учительсем валли ирттернӗ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейӗ «Тӑван чӗлхе, эс – вӗҫӗмсӗр тӗнче» Раҫҫей шайӗнче флешмоб пуҫарса янӑ. Ӑна аслӑ вӗрентекенӗмӗр Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалланӑ. Флешмоба хутшӑнакансен чӑвашла сӑвӑ вуламалла.
Акцие Чӑваш Ен наци телерадиокомпанийӗн редакторӗ Элтияр Александров тата Альбина Юрату поэт чӑвашла сӑвӑ вуласа пуҫарса янӑ.
«Чӑвашла шухӑшла» канал авторӗ икӗ ҫӗнӗ канал уҫнӑ. Пӗри «Анне кӗтесӗ» ятлӑ, тепри — «Атте-анне» калаҫу пӳлӗмӗ.
Ҫӗнӗ канала уҫнӑ май автор чи малтан хӑйӗнпе паллаштарнӑ. Вӑл — Тутарстанра ӳснӗ, халӗ Хабаровск ҫумӗнче пурӑнакан 31 ҫулти хӗрарӑм. Унӑн икӗ ывӑл: Тимур виҫҫӗре, Руслан ятли пӗррере. «Кунта эпӗ кашни атте-аннене ҫывӑх япаласем ҫинчен ҫырас тетӗп», — тесе пӗлтернӗ вӑл канал уҫни пирки хыпарлакан ҫырура. «Атте-анне» калаҫу пӳлӗмне вара пӗр-пӗрне пулӑшма, йывӑрлӑхсемпе пайлашма, канаш ыйтма йӗркеленӗ.
Хыпара ҫырнӑ вӑхӑтра канала ҫырӑннисен йышӗ пысӑках марччӗ. Пурӗ 17 ҫын кӑна.
Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр (ку ӗҫе тахҫантанпах тӑвайманччӗ-ха...). Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).
Авалхи чылай сӑмаха эпир халӗ ӗнтӗ манса пӗтнӗ, хӑшпӗр чухне вара тата сӑмах пӗлтерӗшне улӑштарса, хальхи чӗлхере урӑх ӑнланупа ҫӳретнине те куратпӑр. Акӑ, Карӑшлӑх ятлӑ ял пур пирӗн Чӑвашстанра. Мӗне пӗлтерет-ши ку?
Карӑк — кайӑк ячӗ. Тен, чӑнах та ҫав кайӑк ятӗнчен пулса кайнӑ пулӗ ку ял ячӗ? Ҫак ялти ватӑсем, чӑнах та, ҫапла та ӑнлантарса калаҫҫӗ.
Анчах авалхи «карӑш» сӑмах мӗне пӗлтерни пирки шухӑшлар-ха. Пулнӑ-и ун пек сӑмах пирӗн чӗлхере?.. Пулнӑ. Карӑш — ҫирӗплетнӗ кермен, замок. «Кар» тата «ӑш» сӑмахсенчен пулнӑ ӑнлав ку. Кар — карса, ҫирӗплетсе, хӳме хӑпартса тунӑ япала. Карман — крепость, Карӑш — замок, ҫирӗплетсе тунӑ пысӑкӑх мар кермен. Карман — пысӑк карӑш, хула пекрех япала. Карманра, карӑшсӑр пуҫне, ӑстасемпе ирӗк ҫынсем, чурасемпе элчӗсем пурнакан кассем, урамсем пулнӑ.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн преподавателӗ тата ҫыравҫӑ Елена Нарпи нумаях пулмасть тӑван Елчӗк районӗнчи икӗ вӑтам шкулта: Курнавӑшпа Ҫӗнӗ Пӑварисенче — пулнӑ. Унта вӑл ачасемпе тӗл пулса профориентаци енӗпе калаҫнӑ.
Хӑйне кӑмӑлтан кӗтсе илнӗшӗн Елена Нарпи шкул директорӗсене чунтан тав тунӑ. Кунсӑр пуҫне ачасем тӑван чӗлхепе калаҫнине палӑртса хӑварнӑ.
«Елчӗк районӗнчи ачасем шакӑртаттарса чӑвашла калаҫни вара чӑннипех те кӑмӑла ҫӗклерӗ», — тесе ҫырнӑ Елена Нарпи халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче.
+12.3 °C